İKİLİ İKTİDAR (Rıza Aydın)

İkili iktidar kavramını ilk defa Rusya’da devrim süreci başladığında Lenin’in yazdığı “Uzaktan mektuplar” ile “Nisan Tezleri” kitaplarında görmüştüm. 

1917 Şubat’ında Rusya’da devrim süreci başladığında, iki ayrı iktidar kurumu ortaya çıkmış. Bunlardan biri Meclis anlamına gelen “Sovyet”, diğeri de “Geçici hükümet”. 

Lenin’in, hem Rusya’ya gelmeden evvel yazdığı “Uzaktan Mektuplar”da, hem de Rusya’ya geldikten sonra yazdığı Nisan Tezleri adlı kitabında, bu iki iktidar biçiminin birbirleri ile ilişkisi ve çelişkisini işler. 

Lenin,  bir toplumda iki iktidarın uzun süre birlikte yaşayamayacağını, bunlardan birinin diğerini yok edip ortadan kaldıracağını söyler. 

Lenin şöyle bir mantık yürütür: “Geçici Hükümet” burjuva karakterli bir iktidar biçimidir, “Sovyet”  ise Paris Komünü tipinde bir iktidar biçimidir. Bu yüzden bizler, proletaryanın devrimci bir partisi olarak Sovyet’in, Geçici Hükümet’i ortadan kaldırması için mücadele etmeliyiz, der. 

Lenin, önceleri Sovyet’in, karar alıp Geçici Hükümet’i ortadan kaldırmasını öneriyor, bu gerçekleşmeyince de Bolşevik Partisi olarak, Kışlık Saray’da çalışmalarını yürüten Geçici Hükümet’i basıp, dağıtarak iktidarı alıyorlar. Böylece Rusya’daki ikili iktidardan biri olan Geçici Hükümet ortadan kaldırılıyor. 

*

Tarihte geriye doğru gidip, ikili iktidar nerede hangi biçimler altında görülmüş diye düşündüğüm zaman Emevi Devleti’nin şanlı bir devrimle yıkılıp, yerine Abbasi Devleti’nin kurulduğu dönemde görüyoruz.

Emevi Devleti (661 – 750), İspanya’dan Afganistan’a kadar uzanan, tarihin en zalim devletlerinden biridir.  Ebu Müslim Horasâni (718 – 755), Horasan’dan başlayan,  köleler ile Emevi Devleti’nin ezdiği halklardan oluşan bir halk hareketi ile Şam’ı basıp, Emevi Devleti’ni 750 yılında yıkıp , yerine Abbasi Devleti’ni kuruyor; daha doğru bir anlatımla, kurulmasına öncülük ediyor. 

Ebu Müslim Horasani, Muhammed’in amcasının oğulları olan Abbasiler’i iktidara getirince Ordusunu dağıtmıyor. Böylece bir yanda Abbasi Ailesi’nin iktidarı diğer yanda da Ebu Müslim Horasani’nin iktidarı birlikte yaşamaya başlıyor. Ebu Müslim Horasani’nin, köleleri özgürleştirdiği, bir erkeğin cariye olarak  denetiminde tuttuğu eşlerini boşattığı, tek eşliliği uyguladığı bilinir; böylece Abbasi Devleti’nde ikili iktidar birlikte yaşamaya başlar. Lenin, Nisan Tezleri kitabında, bir toplumda iki iktidar biçimin uzun süre birlikte yaşayamayacağını, bu iktidarlardan birinden birinin, diğerini yok edeceğini söyler, demiştik. Abbasi Devleti’nde tam da Lenin’in dediği gibi olur.

750 yılında Emevi Devleti’ni başarılı bir devrimle yıkarak kurulan Abbasi Devleti’nin yönetici eliti, Devrimden 5 yıl sonra 755 yılında Ebu Müslim’i saraya yemeğe davet ederler. Devlet yönetme konusunda hiçbir tecrübesi olmayan Ebu Müslüm Horasani, Abbasiler’in davetini kabul edip, saraya gelir. Yemek masasına oturulunca aniden kapılar açılıp, içeriye giren askerler Ebu Müslim ile 3 komutanını öldürürler.

Ebu Müslim Horasani’nin, biri Ümmü Gülsüm diğeri de Fatima adında iki kızı varmış.  Ebu Müslüm Horasani taraftarları, Ebu Müslim’in ruhu kızı Fatima’ya geçti diyerek onun etrafında örgütlenmişler; böylece Fatımi hareketi doğmuş. Fatimiler İmam Cafer’’in ( 702 – 765) büyük oğlu İsmail taraftarları ile birleşerek Fatımi Devletini kurmuşlar. Şemsettin Günaltay, Abbasi Devleti’ni anlattığı 1942 yılında, BELLETEN Dergisi’nde yayımlanan  yazısında bu konuda ayrıntılı bilgi veriyor. (Belletenhttps://belleten.gov.trTemmuz 1942, Cilt 6 – Sayı 23-24 ) Şemsettin Günaltay bu yazısında Babek’in Ebu Müslim’in torunu olduğunu yani Ebu Müslim’in kızı Fatima’dan doğduğunu söylüyor.

Tarihte bir başka ikili iktidar da 1910’daki  Meksika Devrimi sırasında görülüyor. 

Köylülerden oluşan Halk Ordusu’nun başında bulunan Zabata, tıpkı  Ebu Müslim gibi hükümet konağına davet edilir. Atının üstünde Hükümet Konağı’na gelen Zabata, konağın bahçesine girince otomatik silahlarla taranıp öldürülür. Bu konuyu merak edenlere Marlon Brando’nun “Zabata” filmini seyretmesini öneririm.  Meksika Devrimi’nin kaderi tıpkı Ebu Müslim hareketine benzer. 

*

Son yıllarda ise, ikili iktidar olgusunu Suriye’de gördük.

Suriye’de tarihte Dımışk denilen Şam’daki  Baas Partisi iktidarına karşı, Dünyanın her yerinden toplanıp gelen, uluslararası şeriatçı militanlar saldırıp, İldip şehrinde kümelendiler. Böylece Suriye’de ikili iktidar oluştu; bir yanda Şam’daki kısmen laik, milli Arap iktidarı diğer yanda da İldip’te oluşan uluslararası şeriatçı güçlerin birleşmesi ile oluşan iktidar.

Şam’daki Baas Partisi iktidarı, İdlip’te nüvelenen güçlere saldırıp onu yok edemeyince, İdlip’teki uluslararası çevrelerden toplanan güçler Şam’daki Baas Partisi iktidarını  ortadan kaldırıp, Şeriatçı HTŞ’yi iktidara getirdiler.

*

Şimdi Suriye’de bir ikili iktidar daha var. Bir yanda Şam’daki iktidarı eline geçiren uluslararası şeriatçı güçler, öbür tarafta da Rojava’yı üs edinen, devrimci kadınların etkin olduğu Kürt ulusal hareketine dayanan iktidar. Bu iki iktidar modeli uzun süre birlikte yaşayamaz, birinden biri, diğerini  yok edecektir; bu iyice anlaşılmalıdır. 

Kadınların çok etkin olduğu laik nitelikli Rojava’daki İktidara ABD ile İsrail’in destek verdiği söyleniyor. Şeriatçı HTŞ koalisyonuna  ise uluslar arası Şeriatçı çevreler destekliyor. Bu ikili iktidar uzun süre birlikte  var olup, yaşayamaz nihai olarak biri birini yok edecektir; bu hakikat böyle biline.

Aşk ile